Ook dit jaar volg ik de herdenkingen, de persoonlijke verhalen en redevoeringen naar aanleiding van de 2e wereldoorlog. In mijn werk met mensen en groepen komt de oorlog in al haar gedaanten regelmatig "op tafel". Geheimen, feiten die nooit genoemd zijn, angsten, verliezen van grote delen van families, voorouders die meevochten met de Duitsers, voorouders in de kampen: het heeft allemaal grote invloed op de nazaten die nu leven. Het raakt me altijd weer te zien dat de oorlog(en) ook 70 jaar later nog niet voorbij is. Het mooie is wel dat er elk jaar weer nieuwe gezichtspunten naar voren komen. Ik ben bijvoorbeeld enorm geboeid en verbaasd over het verhaal van Jacoba van Tongeren, die leiding gaf aan een verzetsgroep in Amsterdam. Een groep die 4500 ondergedoken mensen voorzag van een verblijfplaats, voedsel, kleding etc. etc. Het boek over haar is een aanrader: Jacoba van Tongeren; auteurs Paul van Tongeren en Trudy Admiraal. Vrijheid Dit jaar hield David Grossman de 5 mei lezing. Hij is filosoof, theaterwetenschapper en bovenal een groot schrijver. In een interview met hem in het TV programma buitenhof, vertelde hij gefascineerd te zijn door het begrip vrijheid. En hoe mensen ook na de oorlogen geen vrijheid ervaren omdat angsten, wraakgevoelens, haat, slachtofferschap en gemis voortleven in hen.
Als kind van de naoorlogse "gouden jaren" voeg ik daaraan toe: de onvrijheid door de druk van "beter, meer, maakbaar". Het moet beter, we moeten veranderen, we moeten vooruit. De donkere jaren van de oorlog, de vernietiging van steden en woonplekken, de armoede: dat alles werd een motor voor ontwikkeling. Zo ervoer ik het als kind ook; het leven kon beter. Betere opleiding, genoeg geld verdienen en eigen keuzes maken. De gedachte in mij als kind van elf jaar - "later als ik vrij ben..." - was leidend in mijn leven.
Therapie en ontwikkeling
In mijn werk met mensen en bij mezelf herken ik die tijdgeest. We kunnen veranderen, over onze trauma's heenkomen. Diezelfde motor die lange tijd zorgt voor beweging en ontwikkeling zie ik dan omslaan in nieuwe onvrijheid. Teleurstelling omdat diepe trauma's hun invloed blijven houden, boosheid omdat dezelfde gevoeligheden weer de kop op steken, depressieve gevoelens omdat verlies zo diep ingrijpt, angsten die er altijd zijn bij onzekere omstandigheden. De onvrijheid is er op het moment dat we deze gevoelens niet willen. Er een oordeel over hebben en als negatief beoordelen, namelijk; niet goed, zwak, hoort bij losers, moet nu maar eens over zijn... moet ik toch tegen kunnen, ik mag me niet aanstellen.
"De ultieme vrijheid is vrede"
Zei David Grossman in het genoemde interview. Vrede met onze onmacht; met onze diepste gevoeligheden. Vrede met de angsten die de kop opsteken en stress geven. Vrede te hebben met hoe kwetsbaar we eigenlijk zijn als mens.
Het vraagt veel om langzaam en zeker voorbij het oordeel te groeien. Vanuit een traditie van 2000 jaar christendom en andere orthodoxe religies zit het dualistische denken bij ons in de genen. Het is of goed of fout. Het is of mooi of lelijk , het is of acceptabel of niet acceptabel. Een cliënt verzuchtte eens: dat ik nu toch weer zoveel wantrouwen voel... Of: nu heb ik al zo vaak naar dit thema gekeken en toch voel ik me weer onzeker... Of: ik schaam me eigenlijk, maar dat durf ik niet te zeggen...
Als therapeut/ teacher merk ik keer op keer hoe moeilijk het is vrede te sluiten met alles wat er in ons is. In harmonie te komen met de persoon die je bent. En als het dan bij momenten lukt: de ervaring van HEELHEID. Alsof er een wonder gebeurt. Spanning valt weg, ons hart wordt ruimer, er is compassie voor onszelf en voor de ander. VREDE als beleving in ons, op dat moment met alles wat het leven ons brengt.
Deze ervaring is een moment. Ze verdwijnt ook weer. We kunnen dat leren op te merken. Op te merken dat we oordelen, veroordelen. Herkennen waar we dat doen, welke patronen daarin waar te nemen zijn. En dan onszelf vriendelijk bejegenen: hé daar is het weer dat hardnekkige oordeel :-).
Oefenen in waarnemen, oefenen in vriendelijk zijn naar onszelf. Met deze doorgaande oefening bouwen we aan meesterschap, aan een innerlijke ruimte waar vrede groeit.
Elly Meyles