Met genoegen keek ik naar de oudejaarsconference van Claudia de Breij. Spitsvondig, met vaart en nergens overschreeuwend. Zij sprak onder meer over ‘het duiveltje op je schouder’, zoals het voorbeeld van Maurits Hendriks (chef de mission NOC/NSF) die de atleten die geen medaille wonnen wegzond van de Olympische Spelen. En Claudia sprak over ‘het engeltje op je schouder’, à la Churandy Martina, de atleet die vaak op de tweede plaats eindigt en dan stralend de pluspunten opnoemt en over zijn kansen zegt: ‘laten we nog maar eens kijken hoe het gaat.’ Deze metafoor raakte me.
Hoe herkenbaar deze twee stemmen! De afbrekende en negatieve duivelsstem:
Bij een impuls: zou je dat wel doen?
Bij een opkomend idee: ach, dat lukt toch niet.
Bij een flits van je verlangen: dat is toch niet weggelegd voor…
En onverwachte waardering: och, het was niet zoveel moeite.
Liefde die naar je toekomt: uhhh; van schrik een beweging in de achteruit
Een creatieve impuls: ja, maar dat en dat is nog niet goed…
In feite altijd de stem die destructief is. Waarmee je jezelf en/of de ander onderuithaalt. De stem die contact dichtslaat, die mogelijkheden beperkt en scheidend is. Denk nog eens terug aan de sporters uit de metafoor van Claudia de Breij: prachtige prestaties, net geen goud behaald: hup op de eerste vlucht naar huis. Het afkeuren van alles dat geen goud is.
De macht van ‘het duiveltje’.
Soms betrap ik mezelf erop. Als eerste komt er een kritische of afbrekende gedachte op bij acties van mezelf; zoals de twijfel of ik mijn nieuwsbrieven goed genoeg vind bijvoorbeeld.
In mijn werk met mensen zie ik hoe groot de angst is om het niet goed te doen. Hoe laag de waardering voor zichzelf is. Dan ondergraaft dat duiveltje het gevoel van eigenwaarde, de ruimte voor ontwikkeling, de gelegenheid te groeien in contact. Vaak ook werkt die negatieve kracht als eerste naar de ander. Een veroordeling op uiterlijk, op gedrag is gemaakt in een split second. Met een paar medestanders erbij ontplooit zich een verbazend snel groeiende agressie.
In mijn werk bekijken we minutieus waar gedachten en reactiepatronen ontspringen in het lichaam. Vanuit welke verborgen plek komt de destructieve gedachte of actie tevoorschijn? Deze vraag werk bijna altijd bevreemding. Daar is nog nooit op gelet. Groot is de verbazing als we gezamenlijk ontdekken dat het lijf sowieso niet meedoet. De adem heeft nauwelijks ruimte, de gedachten, veroordelingen, reacties ontspringen uit het hoofd. De ene gedachte of uitspraak roept de andere op. Als ik vraag wat er gebeurt als we deze gedachten gaan; ‘beademen.’ Beademen?
Met adem het duiveltje te lijf?
Elke gedachte over jezelf of de ander wordt anders als de adem erbij komt. Stel dat je de negatieve gedachte over jezelf of de ander nog eens een paar keer herhaalt terwijl je die gedachte laat meegaan met je adem. Bijvoorbeeld wanneer je denkt; ‘ach dat lukt mij toch niet.’
Adem beweegt zich door je lijf naar beneden en komt via je borst uiteindelijk in je buik terecht. Stel dat deze gedachte daar landt. Vaak ontdekt iemand dan dat er angst is of dat een vervelende eerdere ervaring nog zijn invloed heeft. Er komen meer kleuren in de snelle gedachte(n) en er komt ruimte om te bewegen. ‘Misschien lukt het me’ of ‘ik kan gewoon proberen’ of ‘ik zie nieuwe mogelijkheden.’
Een scherpe gedachte of oordeel over de ander op deze manier beademen brengt vaak verrassende ontdekkingen. Bijvoorbeeld : ‘wat die ander doet is belachelijk…’Ook deze gedachte kunnen we volgen met de adem.
Alweer een ontdekkingstocht: ‘oh, dit is zo onbekend voor mij, daar wordt ik onzeker van of bang. Als zoiets ook kan (wat de ander doet) waar is dan mijn houvast?’
Opnieuw ontstaan er meer kleuren.
Waar is het engeltje in je lijf?
Het engeltje - in de metafoor Churandy Martina - staat altijd relaxed voor de camera. Een goeie waarnemer ziet dat hij spreekt vanuit zijn hele lijf. ‘Och, jammer, ik zie weer mogelijkheden in de nieuwe wedstrijd.’ Geen verkramping door het niet halen van goud. Hij verdween niet in teksten die ontspringen uit het hoofd alleen. Hij bleef héél, zijn reacties kwamen uit lijf en hoofd tezamen. Zijn hart was erbij betrokken. Hij kon zelf om de situatie glimlachen en het kijken naar hem ontlokt ons ook een glimlach. Verruimend, ontspannend.
Moeite doen voor het engeltje in jezelf
De stem van het engeltje in jezelf produceert andere energie. Energie die ruimte geeft, die beweegt en die open is. Energie die nieuwsgierigheid teweeg brengt, die geneigd is te verbinden. ‘klopt deze gedachte wel? Laten we eens kijken wat er gebeurt’. Of ‘het is ongebruikelijk en waarom niet?’ En ‘wat als je jouw hart opent voor deze ontmoeting?’ En ‘een heel andere leefwijze; wat kunnen we ervan leren?’ Zie het als een nieuwe mogelijkheid! Deze stem is minder snel bereikbaar dan de gedachte uit het hoofd. Zeker als we gewend zijn alles rationeel te bekijken zal deze stem van het engeltje verder weg zitten, zachter zijn, vager ook soms. De adem helpt ons; meer adem en diepere adem haalt deze ‘engelenstem’ tevoorschijn.
In mijn werk vind ik het elke keer weer verwarmend om het engeltje op te diepen, te versterken, herkenbaarder te maken. In het werken met de ander ontmoet en versterk ik ook mijn eigen engeltje!
Ik wens ons allemaal in 2017 veel engelen geluid!
Elly Meyles
Den Haag, 11 januari 2017